Louise

Ik heb nog wat moeite het in mijn zelfbeeld in te passen, maarre… sinds vandaag slik ik op doktersrecept ijzer bij:

Hoe zit dat? Ik heb altijd een prima Hb gehad, ondanks dat ik al heel lang drie dingen combineerde die niet direct heel gunstig zijn voor je ijzerhuishouding:

• Ik eet vegetarisch – mijn voeding is prima trouwens, nouja, er kunnen altijd wat puntjes op de i, maar ik eet royaal van de plantaardige leveranciers van ijzer, zoals groene bladgroentes, noten, peulvruchten en volkoren granen.
• Ik ben bloeddonor. Daardoor weet ik ook dat mijn Hb eigenlijk altijd prima is. Voordat ik zo veel duursport ging doen, was het zelfs opvallend hoog, begreep ik. 
• Ik ben duursporter – wat precies de oorzaak ervan is dat duursporters een lager Hb hebben dan anderen, schijnt nog niet helemaal duidelijk te zijn, maar het is wel zo, en vooral veel vrouwelijke duursporters hebben daarom problemen met het op niveau houden van hun ijzer. 

De laatste jaren is daar nog bij gekomen dat ik eerst, toen de hormonale veranderingen begonnen, een paar jaar heel heftig ongesteld ben geweest. Fysiek had ik er geen last van, onhandig was het wel. Het is nu alweer een tijdje gelukkig wat minder heftig, maar sinds november was de duur van m’n langste cyclus precies 4 weken, en meestal was het korter: 3 weken, één keer zelfs maar 2. Ook niet heel veel last van, maar onhandig is het wel weer, en ik vind het zo langzamerhand wel eens welletjes geweest – ik ben al boven de gemiddelde menopauze-leeftijd, maar het einde is nog niet in zicht.

Dus de afgelopen jaren was ik eerst heel heftig ongesteld, en sinds de herfst vooral heel vaak. En daardoor wordt het toch wat penibeler met dat ijzer. Vorig jaar had ik dat al even gemerkt, toen zat er een keer maar een paar dagen tussen twee menstruaties en toen had ik korte tijd wat symptomen van bloedarmoede – wat leidde tot m’n DNF bij de triathlon in Krimpen toen.

Zulke symptomen heb ik nu niet, ik voel me prima, maar ik heb ook sinds vorig voorjaar af en toe iets anders geks: hartkloppingen. Daarvoor ging ik nu eens naar de dokter.

Ik had vorig jaar natuurlijk gegoogled en begrepen dat hartkloppingen vaker voorkomen in de overgang en dat het niks ernstigs is als je je er verder niet slecht (benauwd, pijn) bij voelt. Ook niet als het tijdens het sporten gebeurt – ik heb een enkele keer zo’n kloppinkje kunnen betrappen met m’n hartslagmeter, zoals hier tijdens een spinningles (die andere twee piekjes gaan tot net boven  m’n omslagpunt – 167 is op zich geen extreem hoge hartslag, maar voor mij dus wel):

Ik maakte me er dus niet zo’n zorgen over, maar ik heb ondertussen wel twee keer gehad dat mijn hartslag urenlang onregelmatig was, en daarbij voelde ik me wel moe en futloos. De eerste keer was eind januari in Nieuw-Zeeland, en toen ik het een paar weken terug weer een keer had, ben ik toch maar eens naar de dokter gegaan. 

Die vond het ook niet heel alarmerend, en ik heb afgesproken dat ik me meld voor een hartfilmpje als het nog een keer zo aanhoudt (en ik de praktijk of iets vergelijkbaars kan bereiken). Plus bloedonderzoek, en daar kwam ook niets alarmerends uit, maar wel bleek mijn ijzer aan de lage kant: 

• Hb is met 7,3 aan de lage kant van normaal (minimum is 7,2) en voor mij is dat zelfs toch wel abnormaal laag: gewoon is voor mij boven de 8. Dat kan misschien de hartkloppingen verklaren – maar misschien ook niet. 
• De indicatoren voor de ijzervoorraad in mijn lichaam zijn wel echt te laag. Ferritine is bijvoorbeeld 8, waar die minstens 13 moet zijn. Ik heb de voorraden kennelijk de afgelopen jaren geplunderd. Vandaar dat ijzer bijslikken wel verstandig is, kijken hoe het zich daarmee ontwikkelt.

Verder is er geen reden tot nader onderzoek – een vriendin van ons had vorig jaar ook een laag Hb en buikpijn en dat werd op haar dieet en de overgang geschoven, maar die bleek wel degelijk darmkanker te hebben (het gaat naar omstandigheden goed met haar nu). Dus ik heb de dokter nadrukkelijk gevraagd of mijn waarden aanleiding zijn voor darmonderzoek, maar hij vond van niet: Hb is niet extreem laag, mijn andere bloedwaarden zijn goed, en vegetariër + bloeddoner + duursporter + die menstruaties lijken afdoende verklaring voor wat er aan de hand is. Wel na een paar maanden checken.

Het is eigenlijk zelfs meer een mirakel dat ik nooit eerder ijzerproblemen heb gehad. Om mij heen wemelt het van de vrouwen met structureel problemen met hun Hb, en ik was juist altijd probleemloos bloeddonor zelfs. Vandaar ook dat ijzer bijslikken niet helemaal in mijn zelfbeeld past. Maar vooruit dan maar.

Ten opzichte van het volbrengen van een Ironman is het ijzer anders, zal ik maar zeggen.  

Het valt me de laatste tijd op dat er in adviezen voor duursporters nogal wordt gehamerd op het belang van slapen voor herstel. Een voorbeeld ervan is bijvoorbeeld deze post van Ironman die laatst weer eens langskwam in een nieuwsbrief. En er stond ook iets over in een Runner’s World ofzoiets, waarin zelfs werd beweerd dat slaap de herstelfactor is die je het meest in de hand hebt.

Was het maar waar! Ik snap de goede bedoelingen wel achter dit soort tips, want er zijn nogal wat triathleten en dergelijke die vanwege ’s ochtends vroeg trainen te weinig slapen. Maar al die mooie tips als in die Ironman-post ten spijt: slapen heb je juist helemaal niet in eigen hand. Wie denkt dat dat wel zo is, weet niet van slaapproblemen zijn, en die benijd ik! Je tijden van naar bed gaan en opstaan, daar heb je rechtstreeks invloed op. Maar op je slaap maar ten dele. Slapen kun je niet op commando.

Het is bij mij al een paar jaar zo dat er af en toe een nacht mislukt. Ik ben nooit een heel goede slaper geweest: het kost me altijd minstens een half uur om in slaap te vallen, en ik lig mijn hele leven wel eens uren wakker als mijn hoofd te druk is, of als ik bijvoorbeeld hoest, of ongesteld moet worden. Maar sinds een paar jaren is dat veel vaker, en om voor mij onbekende redenen.

Woensdag was het weer eens zo ver. We gingen om half 11 naar bed, en toen was ik normaal moe en er was verder niets bijzonders. Hooguit zag ik een beetje op tegen de volgende ochtend, vanwege een vroege start met tijdsdruk (trein naar Amsterdam halen). Maar om 12 uur sliep ik nog steeds niet, en werd ik weer steeds wakkerder. Eruit dus, borrel gedronken (zie afbeelding), soms helpt dat. Om half 1 weer terug in bed, maar slapen, ho maar. Net na 1 uur ging manlief snurken, en ben ik naar het logeerbed verkast. Daar sliep ik niet meteen, maar uiteindelijk wel. Om half 6, een half uur voor de wekker, was ik wakker. Hooguit vier uur geslapen dus.

Zo’n nacht heb ik eens in de paar weken. Als het daarbij blijft, is het niet fijn maar prima hanteerbaar. Het is ook wel eens erger geweest, vaker achter elkaar, toen was het wel echt naar. Ik ben er toen wel mee bezig geweest hoe ik beter zou kunnen slapen, en heb zelfs begeleiding gehad. Daar heb ik heel wat van opgestoken en het gaat sindsdien beter – ook omdat ik me er minder druk om maak. Ik heb een keer een lange, zware dag ‘overleefd’ op maar 2 uur slaap, en sindsdien ben ik niet meer zo bang niet meer door de dag heen te komen.

Maar met een handjevol simpele tips ben ik er dus niet. Geen koffie na 5 uur bijvoorbeeld, nou, maak daar maar na de lunch van. Desalniettemin geen succes gegarandeerd, hoor! Ik denk zelf dat het iets met de overgang te maken heeft, er zijn wel meer vrouwen die dan slecht slapen, al zijn dat vooral doorslaapproblemen. Bij mij is het meer het inslapen, maar ook bij mij begon het slechtere slapen gelijk met het hormonale gerommel. Hopelijk wordt het dus over een paar jaar ook weer beter.

En ja, dat slechte slapen merk ik bij het sporten. Maar daar heb ik gewoon mee te dealen. Ik pas niet eens zo veel aan, ga ook na zo’n mislukte nacht gewoon trainen. Dat is één van de dingen die ik heb geleerd: me niet laten ‘inpakken’ door te weinig slaap, gewoon doorleven, doorgaan met leuke dingen doen vooral. Maar het gaat natuurlijk af en toe wel moeizaam. Donderdag kwam er zelfs nog een zere lies bij, kennelijk verrekt bij een simpel baantje schoolslag bij het uitzwemmen woensdag. Dus niet hardgelopen, of althans, na 2 km terug naar huis gewandeld. Daar verder gewoon even wat rustig rommelen was toen eigenlijk wel heel lekker.

En misschien merkte ik het zelfs vandaag nog, want het zwemmen viel een beetje tegen. Slecht slapen zit achter mijn soms zo wisselvallige presteren in trainingen. Maar verder geen man overboord.

Kom er alleen bij mij  niet mee aanzetten dat je deze vorm van herstel in de hand hebt.

Ik weet niet eens meer hoe ik heb geleerd dat reclames een ideale schijnwereld laten zien. Volgens mij was het zeker al in de tijd van het Blue Band gezinnetje van lang geleden. Dat liet zo’n über-gelukkig gezin zien, allemaal stralend en gezond (en blank en blond, geloof ik), en het was er altijd mooi weer. En die margarine, daar werd je zo van. Dûh. Per definitie geloof ik reclames niet, sindsdien.

Ik kan dan ook maar moeilijk begrijpen waarom uitgerekend een sportende-vrouwen-reclame op dat punt zo veel ophef veroorzaakte. Ik heb het over de Bugaboo-reclame waarin topmodel Ymre Stiekema jogt achter een kinderwagen (zie hier). Wat mij betreft staat dat net zo ver af van de realiteit van al dan niet sportende moeders als dat Blue Band gezinnetje van mijn eigen gezinservaringen (het regende nogal eens, zeg maar), en is dat zo klaar als een klontje.

Toch werd er nogal op deze reclame gereageerd, zowel kritisch als hilarisch. Ik hoorde erover op de radio, op Joop.nl werd massaal gereageerd, er stond wat over in de AD, in een column van Hester Zitvast op de Telegraaf-site, met ook nog eens een oproep aan Bugaboo om realistische reclames te maken. En dan heb ik Facebook en andere vluchtigere sociale media nog niet eens gevolgd.

Ik vind dat eerlijk gezegd nogal, uh, naief. Alle reclame is onrealistisch, waarom zou die van een sportende jonge moeder dan ineens realistisch moeten zijn? Raakt de reclame misschien toch ergens een pijnlijke snaar: het kan wél, moeder zijn én slank én sportief? Het kan zeker, denk ik – maar het gaat dan om uitzonderlijke vrouwen. Ik vind dat wel mooi, uitzonderlijke mensen. Topsport draait er bijvoorbeeld ook om. En dat vinden we toch ook niet ‘onrealistisch’?

Ik betrek het bovendien ook niet op mijzelf: dat zij er zo uitziet, betekent niet dat ik onvoldoende mijn best doe of faal ofzoiets. Ik bedoel: ik heb geen kinderen, maar mijn lijf voldoet op een heleboel manieren lang iet zo aan het schoonheidsideaal als dat van Ymre. Dûh!

Er was de laatste weken wat meer aandacht dan gemiddeld voor vrouwensport, vanwege het WK voetbal. In de NRC van 26 juni stond een artikel ‘Super sportlijf? Serieuze aandacht’ over de rol van de media bij het al dan niet serieus nemen van vrouwentopsport – iets wat bijvoorbeeld de meeste mannelijke voetbalcommentatoren en -talkshowbezoekers niet bepaald makkelijk afgaat. In het artikel komt Mary Jo Kane aan het woord, hoogleraar bewegingswetenschappen aan de Universiteit van Minnesota. Zij zegt een aantal beharigenswaardige dingen.

In de eerste plaats de getallen: van alle professionele en serieuze amateursporters in de VS is 43 % vrouw; media-aandacht voor prestaties van vrouwen: 4 %. En dan nog is een groot gedeelte daarvan zwemsters in sexy poses in mannenbladen. Het lijkt erop dat de media daar een grote kans laten liggen, want er komen steeds meer mensen naar de stadions om wedstrijden basketbal en voetbal te bezoeken. Publiek is er dus wel, dus waarom blijven de media vrouwensport negeren en/of zo eenzijdig behandelen? Kane vermoedt onwil:

Sport is gekoppeld aan mannelijkheid, macht en privilege. Een groep met een monopolie zegt niet opeens: ‘oh, sorry vrouwen! Hier s 50 % van de aandacht, 50 % van de commerciële belangen. Geen meerderheid geeft zomaar zijn macht op.

Dat is geen bewust beleid en zeker geen kwaadaardigheid, en het kan wel degelijk veranderen. Meiden, vrouwen, vaders en ook jonge mannen zeggen liever serieuze aandacht voor vrouwensport te zien dan de zo gesexualiseerde berichtgeving van nu. Ik denk ook dat het al verandert, en dat al die denigrerende geluiden over vrouwenvoetbal van de laatste tijd krampachtige verdediging zijn van het mannenbolwerk. Vrouwenvoetbal kan niet meer genegeerd worden, dus doen ze er maar laatdunkend over. Dat is (denk en hoop ik) de opstap naar het gaan accepteren en serieus nemen ervan.

Ik kan me dan ook van harte vinden in Kane’s oproep: als je als journalist vernieuwend wil zijn, zoom dan eens niet in op de borsten (‘bij welke spiergroep horen die precies?’) maar behandel vrouwen als sporters.

Ik zat laatste wat te googlen op enerzijds ‘overgang’ en anderzijds ‘sport’, ‘hardlopen’ e.d. Ik was benieuwd of ik ergens iets kon vinden wat aansluit bij twee van mijn ervaringen en ook wel vage vragen – want het valt allemaal nogal mee, die overgang, ik hang bepaald niet van opvliegers aan elkaar, maar dat er hormonaal het een en ander aan het veranderen is, dat is onmiskenbaar. Ik vroeg me af hoe andere sportende vrouwen omgaan met twee lastige verschijnselen:

• De grillige menstruatie, zowel in timing als in intensiteit – wat als je net tijdens een, zeg, marathon, helemaal leegloopt? Of dan ineens onverwachts… enfin, zoiets dus. Het is mij nog steeds gelukt om genante situaties te voorkomen, maar dat vraagt soms wel wat kunst- en vliegwerk, zeg maar.
• Het extremer worden van de invloed van de hormonen op je prestatie. Zo noem ik het maar even – wat ik merk, of meen te merken, is dat ik me in de eerste helft van mijn cyclus beter voel dan normaal/vroeger/gemiddeld, en in de tweede helft slechter (gerekend vanaf dag 1 van mijn menstruatie), en dat de invloed op mijn sportieve prestaties navenant is: in die laatste twee weken ben ik minder goed, en noteer ik altijd wel een keer ‘niet vooruit te branden’ in mijn trainingslogboek. Ik heb dat altijd wel een beetje gehad, PMS-achtig ook, maar het verschil wordt groter. Althans, ook weer niet elke maand, want als er één ding de overgang kenmerkt is het wel grilligheid – ook de grilligheid is grillig, zeg maar. Hebben andere vrouwen dat ook, en houden ze daar rekening mee met, bijvoorbeeld, de planning van wedstrijden?

Twee vragen, boel googlen, maarre… geen antwoord, hoor. Nouja, ik vond één oud forumtopic waarin ooit punt 2 werd besproken, dus daarin ben ik kennelijk niet de enige. Over punt 1 vond ik niks. Het is natuurlijk ook nogal een taboe-onderwerp, dat snap ik ook wel, maar allez, op het internet kan alles, toch?

Wel vond ik andere zaken. Verschillende sites betogen dat sporten helpt tegen overgangsverschijnselen (voorbeeld 1, voorbeeld 2). Zal zeker wel, maar ik vind dat altijd de ‘brave’ opvatting van sport voor vrouwen. Zo van: mannen sporten voor de lol en voor de prestatie, vrouwen omdat het goed voor ze is, of het nou voor de slanke lijn is of tegen opvliegers. Dat het goed is, is mooi meegenomen, maar het is voor mij bepaald niet de belangrijkste reden. En als ik zie hoe veel vrouwen zich tegen heug en meug naar de sportschool slepen, vraag ik me af of het wel zo goed is. Voor je lijf misschien, maar voor je ziel?

Verder vond ik ook nog een boel ellende. Als je op het internet afgaat, kunnen massa’s vrouwen helemaal niet meer sporten in die jaren. Sterker nog, ze kunnen niet veel anders meer dan op de bank zitten, en dat is dan ook wat ze elkaar aanraden, op een forum als dat van vrouwenovergang.nl.. Zie bijvoorbeeld dit op-de-bank-zitten-advies of dit onderwerp waarin beweerd wordt dat sporten boven de 50 niet goed kan zijn voor een vrouw , of dit, over dat sporten de overgang erger maakt. 

Ik lees het allemaal met verbijstering. Het zal inderdaad zo zijn dat een heleboel vrouwen deze periode als heel zwaar ervaren en kennelijk op zo’n forum (h)erkenning zoeken. Mij is het volkomen vreemd, zowel de inhoud als de sfeer: zo veel ellende bij elkaar bevestigen. Al kan ik me dan ook nog wel iets voorstellen tegen dat op-de-kop-zitten van vrouwen om ze maar aan het sporten te krijgen omdat dat zo goed voor hen is (zie vorige punt).

Op het Slowtwitch-forum, een Amerikaanse triathlon-site, zijn wel 45+-vrouwen actief. Maar ook daar vraagt in een onderwerp een vrouw zich af of het geringe aantal vrouwen boven de 45 dat deelneemt aan triathlons te maken heeft met de tol die de overgang vraagt. Daar zal zeker iets in zitten, maar ik denk dat een sociologisch effect groter is: het is ‘gek’ voor oudere vrouwen om aan prestatiegerichte sport te doen (daarover op dit blog ongetwijfeld vaker wat).

Verder kwam ik ergens een keer de opmerking tegen dat oudere vrouwen die nog wel goed meekomen, ongetwijfeld allemaal hormonen slikken (ik kan dat niet meer vinden, dus deze moet even zonder bronvermelding). Dat vind ik ook nog wel interessant. Zou het? In elk geval: ik niet, ik ben het niet van plan, al zeg ik nooit ‘nooit’ bij dit soort dingen. Ik hoop in elk geval zeker niet dat ik ooit in de verleiding kom om met zulke middelen mijn sportieve prestaties op te krikken. Want dat beschouw ik als doping. Zou daar ooit op gecontroleerd worden?