Louise

In de NRC van 9 januari stond een interview met Isa Hoes. De kop viel me meteen al op: ‘Ik doe niet aan stress’ – huh, alsof je dat zelf in de hand hebt, en mij lijkt het maar een saai leven, maar goed. Ik heb me wel vaker verbaasd over uitlatingen van Hoes; het boek van haar en Medina Schuurman over de overgang vond ik bijvoorbeeld tenenkrommend vanwege de persoonlijke meningen en ervaringen die als algemene waarheid en feit werden gepresenteerd.

En jahoor, ook in dit interview staat weer een passage waarin ik het hartgrondig oneens ben. Hoe is het mogelijk – wordt er eens iets gezegd over oudere vrouwen en sport, is het van dat niveau. Dit is het citaat:

Als je ouder wordt, moet je bijvoorbeeld anders gaan sporten, dat weten veel vrouwen niet. Krachttraining is goed voor de ouder wordende vrouw, maar vijf keer per week trainen zorgt voor stress en dat willen we juist niet.

Nog een keer met de woorden waar ik over struikel vetgemaakt, en daaronder licht ik toe waarmee ik het oneens ben:

Als je ouder wordt, moet je bijvoorbeeld anders gaan sporten, dat weten veel vrouwen niet. Krachttraining is goed voor de ouder wordende vrouw, maar vijf keer per week trainen zorgt voor stress en dat willen we juist niet.

Moet – wat mij betreft ‘moet’ een ouder wordende vrouw helemaal niets, en zeker niet op sportgebied. En ‘moeten’, hoezo dan? In wat eraan vooraf gaat, schemert door dat het gaat om ‘mooi blijven’ – is dat dan voor vrouwen het grote doel, waarvoor sporten ‘moet’? Is dat niet wat betrekkelijk, boven de 50 nog steeds zo geobsedeerd zijn door je uiterlijk en het schoonheidsideaal? Ik zou toch altijd zeggen: het begint met wat je wilt, als ouder wordende vrouw.

Anders – hoezo zou ik ‘anders’ moeten gaan sporten, weet Isa Hoes wat ik doe? Of wat andere vrouwen doen? En waar ik of zij misschien veel plezier aan beleven – oud mee willen worden?

Weten veel vrouwen niet – en Isa Hoes heeft wel de wijsheid in pacht? Nogal badinerend tegenover haar sexe-genoten, vind ik. Als ouder worden nou één voordeel heeft, is het immers juist toenemende wijsheid.

Krachttraining – Ah, dus we ‘moeten’ naar de sportschool? En andere vormen van sport zijn dus niet goed? Om maar iets te noemen: drie keer in de week rustige duursport helpt bewezen tegen stress, somberheid en dergelijke. Lijkt me toch ook zeer de moeite waard. Inderdaad wordt ouderen aangeraden om hun spieren te onderhouden, maar dat hoeft niet in de sportschool (zware boodschappentassen tillen kan ook) en het geldt voor mannen net zo goed. Maar nog veel belangrijker lijkt mij: doe qua sport en beweging iets wat je leuk vindt. Alleen dan houd je het vol, en consistentie in sport/bewegen is dé sleutel tot gezond blijven.

Goed – sowieso een problematisch woord, want wat is de norm? Opnieuw: om ‘mooi’ te blijven? Ik zou trouwens niet goed weten wat je daarvoor moet doen. Eén voorbeeldje: ik weeg nog steeds hetzelfde als altijd en ik heb loeisterke buikspieren. Desalniettemin kan ik mijn strakste broeken en rokken niet meer aan: mijn taille is weg en ik heb meer buik dan vroeger – typische gevolgen van de hormonale veranderingen waardoor het vet op andere plekken gaat zitten. Ik zou niet weten hoe je dat weg kunt sporten. Maar is het niet mooi? Dan zeg je dus eigenlijk dat elke vrouw boven een bepaalde leeftijd ‘lelijk’ is. Ik vind dat niet, hoor.

Vijf keer per week – wat mij betreft een volstrekt willekeurig getal. Ik heb op dit moment in een ideale moment 8 trainingen per week, verdeeld over 6 dagen (ik maak combi’s, doe twee dingen op één dag, en/of laat wat vervallen). De stadsfiets, goed voor 3-6 uur per week, reken ik dan niet mee. Te veel? Welnee, het zijn relatief korte trainingen op dit moment en met mijn trainingservaring is het prima te doen, alleen de planning is soms lastig. Als ik zie hoe sommige oudere vrouwen er alle kantjes van aflopen in de sportschool – dat kan enerzijds best zeven dagen in de week, maar anderzijds kun je het bijna net zo goed laten. Als je je tegen heug en meug naar de sportschool sleept als zijnde een ‘gevangenis’ (zoals ik eens een paar vrouwen in de kleedkamer hoorde zeggen), vind ik één keer per week eigenlijk al te veel. Als je, zoals veel bodybuilders, per training een andere spiergroep pakt, is vijf keer ook niet zo veel. Kortom: het hangt er maar vanaf. Goed of fout sporten zit niet in uren of aantallen trainingen. Wel in wat je doet en hoe je daar tegenover staat.

Trainen – In het verlengde van het vorige punt, want ja, wat is trainen dan? Jezelf naar de sportschool slepen? En zoja, voor een uurtje yoga of er anderhalf uur lang kogelhard tegenaan met gewichten? Of, zeg, een 6 uur durende fiets-duurtraining, zoals ik graag doe? Echt intensief trainen, hoeveel oudere vrouwen kunnen dat? Met andere woorden: ’trainen’ is een vaag begrip.

Stress – Over vage begrippen gesproken… Ja, trainen zorgt voor stress, dat is het hele idee ervan, want als gevolg van die stressprikkel verbetert je lichaam. Als onze lichamen voor één ding gemaakt zijn, is het wel daarvoor: de stress (adrenaline) van sport verwerken en er mooie dingen mee doen. Mits het trainen in balans is met rust en herstel. Dus stress? Ja graag! Mits goed in balans. Stress+rest=growth, om het in de woorden van Peak Performance uit te drukken. Zonder stress geen groei, geen effect van je sporten ook.

We – Ik zou zeggen: praat voor jezelf, Isa. Ik wil wél stress. Zie het vorige punt, en helemaal bovenaan: zonder stress word je leven saai en groei je niet meer. Ik wil niet langdurig te veel stress of te weinig rust – maar dat is iets anders.

***

Door stress alleen negatief te gebruiken en te koppelen aan sport boezem je vrouwen angst in. Die angsten zie ik terug bijvoorbeeld op overgangsforums, waar vrouwen beweren dat je in de overgang niet ‘mag’ sporten want sporten = stress en stress ‘moet’ je vermijden. Dat is gewoon onzin. Mogelijk is het wel stressvol om tegen heug en meug te proberen er jonger uit te zien dan je bent. Maar dat is een ander verhaal…

Ik heb nog wat moeite het in mijn zelfbeeld in te passen, maarre… sinds vandaag slik ik op doktersrecept ijzer bij:

Hoe zit dat? Ik heb altijd een prima Hb gehad, ondanks dat ik al heel lang drie dingen combineerde die niet direct heel gunstig zijn voor je ijzerhuishouding:

• Ik eet vegetarisch – mijn voeding is prima trouwens, nouja, er kunnen altijd wat puntjes op de i, maar ik eet royaal van de plantaardige leveranciers van ijzer, zoals groene bladgroentes, noten, peulvruchten en volkoren granen.
• Ik ben bloeddonor. Daardoor weet ik ook dat mijn Hb eigenlijk altijd prima is. Voordat ik zo veel duursport ging doen, was het zelfs opvallend hoog, begreep ik. 
• Ik ben duursporter – wat precies de oorzaak ervan is dat duursporters een lager Hb hebben dan anderen, schijnt nog niet helemaal duidelijk te zijn, maar het is wel zo, en vooral veel vrouwelijke duursporters hebben daarom problemen met het op niveau houden van hun ijzer. 

De laatste jaren is daar nog bij gekomen dat ik eerst, toen de hormonale veranderingen begonnen, een paar jaar heel heftig ongesteld ben geweest. Fysiek had ik er geen last van, onhandig was het wel. Het is nu alweer een tijdje gelukkig wat minder heftig, maar sinds november was de duur van m’n langste cyclus precies 4 weken, en meestal was het korter: 3 weken, één keer zelfs maar 2. Ook niet heel veel last van, maar onhandig is het wel weer, en ik vind het zo langzamerhand wel eens welletjes geweest – ik ben al boven de gemiddelde menopauze-leeftijd, maar het einde is nog niet in zicht.

Dus de afgelopen jaren was ik eerst heel heftig ongesteld, en sinds de herfst vooral heel vaak. En daardoor wordt het toch wat penibeler met dat ijzer. Vorig jaar had ik dat al even gemerkt, toen zat er een keer maar een paar dagen tussen twee menstruaties en toen had ik korte tijd wat symptomen van bloedarmoede – wat leidde tot m’n DNF bij de triathlon in Krimpen toen.

Zulke symptomen heb ik nu niet, ik voel me prima, maar ik heb ook sinds vorig voorjaar af en toe iets anders geks: hartkloppingen. Daarvoor ging ik nu eens naar de dokter.

Ik had vorig jaar natuurlijk gegoogled en begrepen dat hartkloppingen vaker voorkomen in de overgang en dat het niks ernstigs is als je je er verder niet slecht (benauwd, pijn) bij voelt. Ook niet als het tijdens het sporten gebeurt – ik heb een enkele keer zo’n kloppinkje kunnen betrappen met m’n hartslagmeter, zoals hier tijdens een spinningles (die andere twee piekjes gaan tot net boven  m’n omslagpunt – 167 is op zich geen extreem hoge hartslag, maar voor mij dus wel):

Ik maakte me er dus niet zo’n zorgen over, maar ik heb ondertussen wel twee keer gehad dat mijn hartslag urenlang onregelmatig was, en daarbij voelde ik me wel moe en futloos. De eerste keer was eind januari in Nieuw-Zeeland, en toen ik het een paar weken terug weer een keer had, ben ik toch maar eens naar de dokter gegaan. 

Die vond het ook niet heel alarmerend, en ik heb afgesproken dat ik me meld voor een hartfilmpje als het nog een keer zo aanhoudt (en ik de praktijk of iets vergelijkbaars kan bereiken). Plus bloedonderzoek, en daar kwam ook niets alarmerends uit, maar wel bleek mijn ijzer aan de lage kant: 

• Hb is met 7,3 aan de lage kant van normaal (minimum is 7,2) en voor mij is dat zelfs toch wel abnormaal laag: gewoon is voor mij boven de 8. Dat kan misschien de hartkloppingen verklaren – maar misschien ook niet. 
• De indicatoren voor de ijzervoorraad in mijn lichaam zijn wel echt te laag. Ferritine is bijvoorbeeld 8, waar die minstens 13 moet zijn. Ik heb de voorraden kennelijk de afgelopen jaren geplunderd. Vandaar dat ijzer bijslikken wel verstandig is, kijken hoe het zich daarmee ontwikkelt.

Verder is er geen reden tot nader onderzoek – een vriendin van ons had vorig jaar ook een laag Hb en buikpijn en dat werd op haar dieet en de overgang geschoven, maar die bleek wel degelijk darmkanker te hebben (het gaat naar omstandigheden goed met haar nu). Dus ik heb de dokter nadrukkelijk gevraagd of mijn waarden aanleiding zijn voor darmonderzoek, maar hij vond van niet: Hb is niet extreem laag, mijn andere bloedwaarden zijn goed, en vegetariër + bloeddoner + duursporter + die menstruaties lijken afdoende verklaring voor wat er aan de hand is. Wel na een paar maanden checken.

Het is eigenlijk zelfs meer een mirakel dat ik nooit eerder ijzerproblemen heb gehad. Om mij heen wemelt het van de vrouwen met structureel problemen met hun Hb, en ik was juist altijd probleemloos bloeddonor zelfs. Vandaar ook dat ijzer bijslikken niet helemaal in mijn zelfbeeld past. Maar vooruit dan maar.

Ten opzichte van het volbrengen van een Ironman is het ijzer anders, zal ik maar zeggen.  

Het valt me de laatste tijd op dat er in adviezen voor duursporters nogal wordt gehamerd op het belang van slapen voor herstel. Een voorbeeld ervan is bijvoorbeeld deze post van Ironman die laatst weer eens langskwam in een nieuwsbrief. En er stond ook iets over in een Runner’s World ofzoiets, waarin zelfs werd beweerd dat slaap de herstelfactor is die je het meest in de hand hebt.

Was het maar waar! Ik snap de goede bedoelingen wel achter dit soort tips, want er zijn nogal wat triathleten en dergelijke die vanwege ’s ochtends vroeg trainen te weinig slapen. Maar al die mooie tips als in die Ironman-post ten spijt: slapen heb je juist helemaal niet in eigen hand. Wie denkt dat dat wel zo is, weet niet van slaapproblemen zijn, en die benijd ik! Je tijden van naar bed gaan en opstaan, daar heb je rechtstreeks invloed op. Maar op je slaap maar ten dele. Slapen kun je niet op commando.

Het is bij mij al een paar jaar zo dat er af en toe een nacht mislukt. Ik ben nooit een heel goede slaper geweest: het kost me altijd minstens een half uur om in slaap te vallen, en ik lig mijn hele leven wel eens uren wakker als mijn hoofd te druk is, of als ik bijvoorbeeld hoest, of ongesteld moet worden. Maar sinds een paar jaren is dat veel vaker, en om voor mij onbekende redenen.

Woensdag was het weer eens zo ver. We gingen om half 11 naar bed, en toen was ik normaal moe en er was verder niets bijzonders. Hooguit zag ik een beetje op tegen de volgende ochtend, vanwege een vroege start met tijdsdruk (trein naar Amsterdam halen). Maar om 12 uur sliep ik nog steeds niet, en werd ik weer steeds wakkerder. Eruit dus, borrel gedronken (zie afbeelding), soms helpt dat. Om half 1 weer terug in bed, maar slapen, ho maar. Net na 1 uur ging manlief snurken, en ben ik naar het logeerbed verkast. Daar sliep ik niet meteen, maar uiteindelijk wel. Om half 6, een half uur voor de wekker, was ik wakker. Hooguit vier uur geslapen dus.

Zo’n nacht heb ik eens in de paar weken. Als het daarbij blijft, is het niet fijn maar prima hanteerbaar. Het is ook wel eens erger geweest, vaker achter elkaar, toen was het wel echt naar. Ik ben er toen wel mee bezig geweest hoe ik beter zou kunnen slapen, en heb zelfs begeleiding gehad. Daar heb ik heel wat van opgestoken en het gaat sindsdien beter – ook omdat ik me er minder druk om maak. Ik heb een keer een lange, zware dag ‘overleefd’ op maar 2 uur slaap, en sindsdien ben ik niet meer zo bang niet meer door de dag heen te komen.

Maar met een handjevol simpele tips ben ik er dus niet. Geen koffie na 5 uur bijvoorbeeld, nou, maak daar maar na de lunch van. Desalniettemin geen succes gegarandeerd, hoor! Ik denk zelf dat het iets met de overgang te maken heeft, er zijn wel meer vrouwen die dan slecht slapen, al zijn dat vooral doorslaapproblemen. Bij mij is het meer het inslapen, maar ook bij mij begon het slechtere slapen gelijk met het hormonale gerommel. Hopelijk wordt het dus over een paar jaar ook weer beter.

En ja, dat slechte slapen merk ik bij het sporten. Maar daar heb ik gewoon mee te dealen. Ik pas niet eens zo veel aan, ga ook na zo’n mislukte nacht gewoon trainen. Dat is één van de dingen die ik heb geleerd: me niet laten ‘inpakken’ door te weinig slaap, gewoon doorleven, doorgaan met leuke dingen doen vooral. Maar het gaat natuurlijk af en toe wel moeizaam. Donderdag kwam er zelfs nog een zere lies bij, kennelijk verrekt bij een simpel baantje schoolslag bij het uitzwemmen woensdag. Dus niet hardgelopen, of althans, na 2 km terug naar huis gewandeld. Daar verder gewoon even wat rustig rommelen was toen eigenlijk wel heel lekker.

En misschien merkte ik het zelfs vandaag nog, want het zwemmen viel een beetje tegen. Slecht slapen zit achter mijn soms zo wisselvallige presteren in trainingen. Maar verder geen man overboord.

Kom er alleen bij mij  niet mee aanzetten dat je deze vorm van herstel in de hand hebt.

Ik weet niet eens meer hoe ik heb geleerd dat reclames een ideale schijnwereld laten zien. Volgens mij was het zeker al in de tijd van het Blue Band gezinnetje van lang geleden. Dat liet zo’n über-gelukkig gezin zien, allemaal stralend en gezond (en blank en blond, geloof ik), en het was er altijd mooi weer. En die margarine, daar werd je zo van. Dûh. Per definitie geloof ik reclames niet, sindsdien.

Ik kan dan ook maar moeilijk begrijpen waarom uitgerekend een sportende-vrouwen-reclame op dat punt zo veel ophef veroorzaakte. Ik heb het over de Bugaboo-reclame waarin topmodel Ymre Stiekema jogt achter een kinderwagen (zie hier). Wat mij betreft staat dat net zo ver af van de realiteit van al dan niet sportende moeders als dat Blue Band gezinnetje van mijn eigen gezinservaringen (het regende nogal eens, zeg maar), en is dat zo klaar als een klontje.

Toch werd er nogal op deze reclame gereageerd, zowel kritisch als hilarisch. Ik hoorde erover op de radio, op Joop.nl werd massaal gereageerd, er stond wat over in de AD, in een column van Hester Zitvast op de Telegraaf-site, met ook nog eens een oproep aan Bugaboo om realistische reclames te maken. En dan heb ik Facebook en andere vluchtigere sociale media nog niet eens gevolgd.

Ik vind dat eerlijk gezegd nogal, uh, naief. Alle reclame is onrealistisch, waarom zou die van een sportende jonge moeder dan ineens realistisch moeten zijn? Raakt de reclame misschien toch ergens een pijnlijke snaar: het kan wél, moeder zijn én slank én sportief? Het kan zeker, denk ik – maar het gaat dan om uitzonderlijke vrouwen. Ik vind dat wel mooi, uitzonderlijke mensen. Topsport draait er bijvoorbeeld ook om. En dat vinden we toch ook niet ‘onrealistisch’?

Ik betrek het bovendien ook niet op mijzelf: dat zij er zo uitziet, betekent niet dat ik onvoldoende mijn best doe of faal ofzoiets. Ik bedoel: ik heb geen kinderen, maar mijn lijf voldoet op een heleboel manieren lang iet zo aan het schoonheidsideaal als dat van Ymre. Dûh!